Consumptie

Textiel: de ene vezel is de andere niet

De productie van grondstoffen is verantwoordelijk voor een groot deel van de milieu-impact van de textiel- en kledingindustrie. En die kan sterk verschillend zijn. Zo heeft bv. de teelt en de verwerking van het (nochtans 100% natuurlijke) katoen een bijzonder grote impact.

Laten we daarom eens kijken naar de voor- en nadelen van de belangrijkste soorten natuurlijke of (half)synthetische vezels waaruit onze kleding gemaakt kan zijn. Eén positief kenmerk hebben de vezels van plantaardige en dierlijke oorsprong wel gemeen: ze zijn biologisch afbreekbaar.

vezel (merknaam)	bron	voordelen	nadelen	uitdaging
vezels van planten
katoen	zaadpluizen van de katoenplant	comfortabel om dragen goede warmteregulering en vochtabsorptie, luchtdoorlatend sterk en slijtvast vele vormen: geweven (satijn, flanel…) of gebreid (Jersey) en combineerbaar met andere soorten vezels eenvoudig te wassen/drogen gemakkelijk te kleuren	een moeilijke recyclage van de vezels de teelt vereist veel land en enorm veel water, kunstmest en pesticiden (voor de mechanisch pluk worden zelfs ontbladeringsmiddelen ingezet) het kleuren vereist veel water en chemische producten gezondheidsrisico’s voor de telers en verwerkers (door het gebruik van pesticiden en andere chemische stoffen)	de verduurzaming van de katoenteelt: zie bio-katoen
bio-katoen	zaadpluizen van de katoenplan	dezelfde kenmerken als katoen de teelt is milieuvriendelijker: geen gebruik van meststoffen of pesticiden, en dus geen gezondheidsrisico’s voor de telers, en minder waterverbruik	een moeilijke recyclage van de vezels door de lagere rendementen is meer land nodig voor de teelt meestal duurder dan gewoon katoen	een ruimer aanbod dankzij een verhoogde productie een verkoopprijs die concurentieel is met gewoon katoen
cupro of 'kunstzijde' (Bemberg)	katoenlinters, de donzige vezels rond de zaden	de katoenlinters waren vroeger afval en worden nu gebruikt als een grondstof het productieproces is gelijkaardig aan dat van katoen, maar het verloopt in een gesloten systeem en is dus milieuvriendelijker	minder gekend en moeilijk te vinden mogelijk duurder	een ruimer aanbod en een betere bekendheid
linnen	vlasplant	zeer sterke vezels (ook gebruikt voor kantklossen, tafelkleden, gordijnen, schilderdoeken...) duurzame teelt: vereist weinig water veelal lokaal gepeoduceerd (80% komt uit België, Nederland en Noord-Frankrijk) luchtdoorlatend, aangenaam om dragen tijdloos	kreukt snel minder elastisch dan katoen	de ontwikkeling van natuurlijke behandelingen om de stof soepel te maken
hennep	stengels van de hennepplant	sterk en duurzaam (de eerste jeans bestond uit 100% hennep!) temperatuur- en vochtregulerend de teelt is milieuvriendelijk en gebeurt meestal zonder pesticiden	minder gekend en moeilijk te vinden de stof is minder soepel dan katoen	een ruimer aanbod en een betere bekendheid
bamboe	bamboeplant	erg zacht uitstraling zoals zijde goed temperatuur regulerend zeer duurzaam want groeit gemakkelijk	wordt in sommige regio’s, vooral in Europa, als een invasieve plant beschouwd de teelt leidt soms tot ontbossing (monoculturen in Azië) de chemische behandeling doet voor een deel het ecologisch karakter teniet -	een duurzame productiemethode verzekeren
vezels van planten + scheikundige coating
Piñatex®	bladeren van de ananasplant	de niet gebruikte bladeren worden nu nuttig besteed is een alternatief voor leder	de vezels worden afgedekt met een dunne polyurethaanlaag ter bescherming, waardoor het product eigenlijk niet langer biologisch afbreekbaar is mogelijk duurder dan andere alternatieven voor leder
‘man made’ materialen op basis van planten (‘natuurlijke polymeren’)
viscose (rayon)	cellulose uit houtpulp	geproduceerd op basis van een hernieuwbare grondstof: cellulose uit	in het productieproces worden voor het oplossen van de houtvezel veel schadelijke chemicaliën gebruikt een groot deel van het hout komt uit bedreigde wouden. Het is dus belangrijk dat het bos FSC- of PEFC-gecertifieerd is.	de duurzame winning van voldoende cellulose gezien de sterk stijgende vraag; vandaar het gebruik van alternatieve bronnen van cellulose of milieuvriendelijkere productieprocessen: zie hieronder
lyocell (Tencel™)	cellulose uit de pulp van de eucalyptus	zeer zachte, sterke vezel goede vochtregulatie de eucalyptus groeit snel, zelfs op arme gronden, en heeft geen irrigatie of pesticiden nodig de bossen zijn duurzaam beheerd (FSC-gecertifieerd) het productieproces gebruikt een gesloten productiesysteem zeer duurzaam product dat het Europees ecolabel draagt		een ruimer aanbod en een betere bekendheid
vezels van dierlijke oorsprong
wol	schaap	zeer goede warmte-isolator goede vochtregulatie soepel om dragen	kan allergische reacties of huidirritatie veroorzaken moeilijker om te onderhouden (gevaar voor krimpen in de was) de productie wordt soms geassocieerd met twijfelachtige dierenwelzijnsituaties	het verzekeren van het dierenwelzijn
merinowol	merinoschaap	zachter dan schapenwol warmte regulerend antibacteriële werking: moet minder gewassen worden	kan jeuken, maar veel minder dan gewone wol	het verzekeren van het dierenwelzijn
mohair	angorageit	zeer zacht en licht zeer goede warmte-isolator mooie glans antibacteriële werking: moet minder gewassen worden	kostelijk noodzaakt specifieke zorg om slijtage en krimp te vermijden	het verzekeren van het dierenwelzijn
kasjmier	kasjmiergeit	bijzonder zacht en licht, luxueus aanvoelend niet kreukend isoleert 3 keer beter dan schapenwol geur- en vuilafstotend	geringe productie en dus zeer kostelijk fragiel, snelle slijtage bij slecht onderhoud	het verzekeren van het dierenwelzijn
alpacawol	alpaca/ vicuña	zeer zacht en licht beste warmte-isolator geur- en vuilafstotend en antibacteriële werking: moet minder gewassen worden erg duurzaam hypoallergeen	geringe productie en dus zeer kostelijk	het verzekeren van het dierenwelzijn
angorawol	angorakonijn	zeer zacht en licht, zeer luxueus aanvoelend zeer goede warmte-isolator	zeer kostelijk noodzaakt specifieke zorg het dierenwelzijn wordt niet altijd nagestreefd	het verzekeren van het dierenwelzijn
zijde	zijderups	zeer zacht en licht, zeer luxueus aanvoelend zeer goede warmte-isolator blinkend effect	vrij kostelijk noodzaakt zorg om slijtage en krimp te voorkomen het dierenwelzijn wordt niet altijd nagestreefd	het verzekeren van het dierenwelzijn
synthetische materialen (‘synthetische polymeren’)
polyester, nylon, polyamide, acryl, polypropyleen, elastaan	aardolie	vrij slijtvast hoge rekbaarheid en weinig vochtopname, en dus geschikt voor sporten onderhoudsvriendelijk: kan op lagere temperatuur gewassen worden, strijken hoeft meestal niet dankzij de kreukvrije eigenschappen, droogt snel minder waterverbruik tijdens de productie dan bij katoen in theorie makkelijker recycleerbaar	op basis van fossiele brandstoffen, niet biologisch afbreekbaar productieproces met scheikundige stoffen en mogelijk negatieve gevolgen voor de gezondheid bij het wassen komen microplastics vrij, die via rivieren en oceanen in de voedselketen terecht komen wordt vaak verwerkt in combinatie met andere vezels, wat de recyclage sterk bemoeilijkt in de praktijk worden de vezels zelden gerecycleerd en is de gerecycleerde polyester afkomstig van petflessen	de productie van bio-polyester op basis van hernieuwbare grondstoffen zoals zetmeel en lipiden uit maïs, suikerriet, bieten of plantaardige oliën, zonder te concurreren met de voedselproductie en waarvoor geen grote hoeveelheden water en pesticiden nodig zijn. zorgen voor minder afgifte van microplastics (eventueel via een industriële voorwas)